қарсы маневр

(Контрманевр; франц. contre — қарсы және manoure – қимыл, жылжу)

ұрысты (операцияны) дайындауда және жүргізуде қарсыластың жүргізетін және жүргізген маневріне қарсы әскерлердің (күштердің), авиацияның алдын ала жасайтын маневрі. Қ.м. әскерлердің (флот күштерінің) жылжуымен, авиацияның қайта орналасуымен, ату соққыларын ауыстырумен жүзеге асады. Мақсаттары: қарсыласты жою үшін өзіне қолайлы жағдай жасау; қарсыластың қоршаудан шығу әрекетіне кедергі жасау; өз әскерлерін қоршауға түсірмеу; пайдалы шептер мен объектілерді алуда қарсыластың алдын алу; белгілі бір аудандарда күштері мен құралдары жағынан қарсыластан үстем болу және т.б. Қатыстырылатын күштер мен құралдардың құрамына қарай, алдына қойылған міндеттеріне қарай қарсы маневр тактикалық, оперативтік және стратегиялық болып бөлінеді. Қ.м. ежелгі соғыстардан белгілі. Алғашында Қ.м-дің жаяу әскердің және атты әскердің қарсыластың әскеріне қарсы тосқауылы сияқты қарапайым түрлері қолданылған. Атыс қаруының шығуына және атты әскердің дамуына байланысты қарсыластың әскеріне Қ.м. атумен қамтамасыз етіліп, жоғары қарқында жүргізіле басталады. XVII-XVIII ғасырларда Қ.м. қарсыластың маневріне қарсы әрекет ететін негізгі әдіс болды. ХІХ ғасырдың басы мен ХХ ғасырда қарсыластың марш-маневріне марш-қарсы маневрі ал қамту мен айналып өтуіне қамту және қарсы айналып өту қарсы қойылды. Қ.м-дің жетік үлгілері 1941—1945 жылдары Ұлы Отан соғысында қолданылды. 1970 жылдардың ортасына қарай әскерлердің (флот күштерінің) қарсы маневрі жетілдіруге байланысты мүмкіншіліктері өсті. Ол қазіргі авиацияның бір бағыттан екінші бағытқа қайта бағытталуымен қарсыласты ракеталық және алыстан ататын артиллериямен соққылаумен, қарсылас маневрінің жолына механикаланған және танк әскерлерін жіберумен, теңіз (әуе) десанттарын түсірумен (енгізумен) және т.б. жүзеге асырылады.